.::شارح::.

میرزا یعقوب خان، پدر میرزا ملکم خان، که میرزا تقی خان را می شناخت و زمانی نیز در شمار نزدیکان او بود، در رساله منتشر نشده ای که پس از قتل امیر به رشته تحریر کشیده، نکته هایی از سخنان او را آورده است. او، در آن رساله، با اشاره به نیم سده میان مرگ نابهنگام عباس میرزا و قتل امیر کبیر، به درستی گفته است که

           ایران، به فاصله پنجاه سال، سه دفعه از روش ترقی بازماند: دفعه اول از وفات مرحوم نایب السلطنه؛ دفعه دوم از قضیه مرحوم قائم مقام؛ دفعه سوم از قضیه میرزا تقی خان.

به نقل از کتاب تاملی درباره ایران جلد دوم، مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی، سید جواد طباطبایی، ص149