امام موسی صدر از زبان آیت الله مشکینی(ره)
بسم الله الرحمن الرحیم
با عرض تسلیت به مناسبت رحلت حضرت آیت الله مشکینی ، آنچه در می خوانید مصاحبه ایست باایشان به تاریخ18/4/70
از ذخایر عالم تشیع
اما آقای موسی صدر . من ابتدا باید بگویم که هر کس در مورد ایشان به نیکی سخن بگوید ، مقام و منزلت خود را بالا برده است . آقای صدر از شاگردان خوب مرحوم داماد هستند. عده ای از فضلای معروف به درس مرحوم داماد می رفتند . آقای داماد (رض) معروف بودند به دقت نظر و بسیاری از فضلای خوب و حاذق در درس ایشان شرکت می کردند و یکی از ممتازین این ممتازان ، امام موسی صدربودند (که اگر زنده هست خدا حفظش کند و اگر نه خداوند رحمتش کند). در درس حاذق بود ، محقق بود ، صحبت می کرد و اشکال می گرفت . هم بحث های خوبی داشتند که یکی از آنها مرحوم بهشتی بود . ایشان در دوران طلبگی معروف بودند . او مورد توجه و مورد احترام طلاب بود . ایشان از نظر علمی میان افرادی که با هم درس می خواندند برجسته بودند و اگر از همه بالاتر نبودند ، از کسی هم کمتر نبودند . در افق بالایی قرار داشتند و امتیازی دیگر که داشتند این بود که در دانشگاه تهران هم تحصیل کردند . ایشان از فضلا و بزرگان بودند و همان وقتها من معتقد بودم که دارای قدرت استنباط احکام هستند .
در سفری که به ایران آمده بودند به زیارتشان رفتیم . در آن جلسه ایشان مطالبی فرمودند که برای طلبه های آن روز شاید خیلی موجه نبود . و اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران مفهوم صحبت های آن روز ایشان روشن شد . پس از قیام و نهضت حضرت امام (رض) طلبه های ایران خطشان تغییر کرد و به سیاست روی آوردند و به اصطلاح سیاست را با دیانت همراه نمودند . آقای صدر در لبنان سعی داشتند تا دیانت را با سیاست توام کنند . در ایران بعد از انقلاب این مسئله به راحتی امکان پذیر بود در حالیکه در لبنان با مشکلاتی همراه بود . ایشان این مسئله را پی ریزی می کردند که روزی در لبنان یک حکومت الهی و اسلامی تشکیل گردد ، همان طور که در ایران تشکیل گردید . ایشان سیاست و دیانت را توام کردند و به دنبال تشکیل یک حکومت اسلامی درست در لبنان بودند . دشمن نمی خواست در لبنان چنین فردی وجود داشته باشد . اگر ایشان تا به حال بودند ، به انقلاب اسلامی ایران خدمات شایانی می کردند ، ارتباط ما با لبنان و بلاد عربی قوی تر می بود و دشمنان لبنان نمی توانستند این بازیها را بر پا کنند . مسلماً اگر آقای صدر می بود ، جلوی این اتفاقات را می گرفتند و به همین دلیل اسرائیل هم یکی از دشمنان ایشان بود .
ما مقام امام موسی صدر را خیلی بالا می دانیم . ایشان را انسانی متدین به دیانت الهی و مردی که سیاست و دیانت ، هر دو را می فهمید ، می شناسیم . من به ایشان خیلی علاقه داشته و دارم و باید بگویم که آقای صدر از ذخایر عالم تشیع بودند . ایشان یکی از پر ارج ترین انسان های عالم تشیع بودند .
یکی از جهت هایی مهمی که بعدها ملتفت آن شدیم ، مظلومیت ایشان بود . بنده معتقد هستم که مظلومیت ایشان غیر از مظلومیت شهدایی است که ما داریم ، مثل مرحوم سید محمدباقرصدر ، مرحوم آقای مطهری ، مرحوم آقای بهشتی ، مرحوم باهنر و...مظلومیت ایشان بالاتر از مظلومیت آنها بود . برای اینکه این آقایان شهید شدند و همه آن را به رسمیت شناختند و در ایام سوگواری عرض ادب کردند و به هنگام شهادتشان مجالسی برپا نمودند و تا حدی حق شهادت این آقایان ادا شد اگر چه نه کاملاً ، چون نمی توان گفت حق شهداء ادا گردیده است ، اما مظلومیت ایشان به حدی و یا عدم شهادتشان ، هیچ کدام اعلان نگردید . مظلومیت ایشان طوری است که کسی به یاد نمی آورد ، دعا نمی کند و مجلس نمی گیرد . واقعاً مظلوم هستند...
اگر احتمال زنده بودن ایشان باشد ، باید کوشید و این احتمال را تعقیب کرد . ما به ایشان ارادت داشتیم و مقام ایشان را بالا می دانیم . من معتقدم روزی که ان شاءالله حضرت صاحب الامر (عج) قیام فرمایند ، یکی از کسانی که در ارتش آن حضرت مقام والایی خواهند داشت ، امام موسی صدر است .
به نقل از کتاب : امام موسی صدر (ویژه نامه تاریخ و فرهنگ معاصر) _ به کوشش سید هادی خسروشاهی
